ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΗΛ: 2310-275791 FAX: 2310-227525 ΑΥΤ.ΤΗΛ.: 2310-221051

Κυριάκος Θεοδοσιάδης

  

“Ο βασικός ρόλος του φαρμακείου είναι κοινωνικός. Το φαρμακείο δεν είναι απλά “μαγαζί”, ούτε το φάρμακο κοινό αγαθό, και φυσικά ο φαρμακοποιός δεν είναι απλά ένας έμπορος”. Ο Πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (Φ.Σ.Θ.) Κυριάκος Θεοδοσιάδης μιλά για το ρόλο του φαρμακοποιού, τα προβλήματα του φαρμακευτικού κόσμου και ερμηνεύει τα διάφορα φαινόμενα που αφορούν το καθεστώς της αγοράς διάθεσης και προώθησης των φαρμάκων τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Συνδικαλιστής από τα φοιτητικά του χρόνια ασκεί τα καθήκοντά στο Φ.Σ.Θ. με αμέτρητες συναντήσεις, ημερίδες, παρεμβάσεις και προτάσεις στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας. Κατά την διάρκεια της πενταετούς θητείας του στον ΦΣΘ εγκαινιάστηκε για πρώτη φορά σε όλη την Ελλάδα η δια βίου εκπαίδευση των φαρμακοποιών και δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στα πολιτιστικά δρώμενα. Καθιέρωσε την Φαρμακευτική Έκθεση Pharma-point σαν το σημαντικότερο σημείο συνάντησης όλων των φορέων του φαρμάκου στα Βαλκάνια και μελλοντικά σχεδιάζει την ίδρυση στη Θεσσαλονίκη του πρώτου Φαρμακευτικού Μουσείου.

Τα σημαντικότερα προβλήματα είναι ο κορεσμός του επαγγέλματος, το πλήθος των διατάξεων και ερμηνειών που αφορούν την εκτέλεση συνταγών Ασφαλιστικών Ταμείων, η πληθώρα ελέγχων που διενεργούνται στα φαρμακεία από δεκάδες υπηρεσίες, οι κίνδυνοι που διατρέχουμε ιδιαίτερα στις εφημερίες και στις διανυκτερεύσεις και πολλά άλλα.

Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι επιλογή του φαρμακείου για τους νέους, ήταν μονόδρομος τα τελευταία χρόνια. Λόγω της μη ικανοποιητικής ανάπτυξης της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και κακής διάρθρωσης του δημοσίου (σε σημείο όταν ανοίγουν θέσεις στην φαρμακοβιομηχανία να καλύπτονται από χημικούς, γεωπόνους κ.λ.π. κάτι όμως που έχει αρχίσει τελευταία να αλλάζει).

Είναι λογικό ο μεγάλος αριθμός των φαρμακείων να ευνοεί τον κακώς εννοούμενο ανταγωνισμό και να οδηγεί σε εκτροπές όσον αφορά τον τρόπο ασκήσεως του επαγγέλματος. Εμείς ως Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης(Φ.Σ.Θ.) προσπαθούμε να αμβλύνουμε τα φαινόμενα αυτά με εκδηλώσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των μελών μας, αλλά και με τη λειτουργία του Πειθαρχικού Συμβουλίου για όσους παραβαίνουν τους νόμους και την φαρμακευτική δεοντολογία. Η αύξηση του αριθμού των φαρμακείων αλλά και των γιατρών αυξάνουν την κατανάλωση φαρμάκων και σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα δημόσιας υγείας. Στην Ελλάδα ξεπεράστηκαν προ πολλού τα όρια αναλογίας φαρμακείων - πληθυσμού (ιδιαίτερα στην Θεσσαλονίκη) γι αυτό και η Πολιτεία πήρε κάποια μέτρα και έθεσε δημογραφικά και γεωγραφικά κριτήρια έτσι ώστε να ελεγχθεί η κατάσταση. Κάνουν λάθος αυτοί που ευαγγελίζονται την πλήρη απελευθέρωση και παίζουν κυριολεκτικά με την φωτιά που λέγεται προστασία της δημόσιας υγείας. Το φαρμακείο δεν είναι απλά “μαγαζί”, ούτε το φάρμακο κοινό αγαθό, και φυσικά ο φαρμακοποιός δεν είναι απλά ένας έμπορος.

Κατ΄ αρχάς, για να είμαστε ειλικρινείς, ένα μεγάλο ποσοστό των τελειοφοίτων, είναι παιδιά φαρμακοποιών που θα πάρουν το φαρμακείο των γονιών τους(στο Α.Π.Θ. το 82%). Οι άλλοι θα στραφούν είτε σε επαρχίες όπου λόγω των πληθυσμιακών κριτηρίων τα φαρμακεία είναι λιγότερα, είτε στην φαρμακοβιομηχανία, είτε στην διακίνηση φαρμάκων και προϊόντων φροντίδας υγείας. Επίσης ανοίγει ο δρόμος για τους φαρμακοποιούς για απασχόληση και στις ιδιωτικές κλινικές και νοσοκομεία ενώ στα Ασφαλιστικά Ταμεία επί τέλους δημιουργούνται θέσεις ελεγκτών φαρμακοποιών. Μέχρις στιγμής ανεργία δεν υφίσταται στους φαρμακοποιούς. Βεβαίως οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας είναι μεγάλες γι’ αυτό και οι σπουδές είναι ιδιαίτερα δύσκολες. Οι νέοι φαρμακοποιοί είναι και πρέπει να είναι άρτιας κατάρτισης και εμείς ως Φ.Σ.Θ. προσπαθούμε να διατηρούμε το επίπεδο των μελών μας υψηλό.

Η κύρια αλλαγή που πρέπει να γίνει αφορά την συνεχή επιμόρφωση των φαρμακοποιών. Με την εισβολή της τεχνολογίας έχουμε πλήθος ηλεκτρονικά αυτοδιαγνωστικά. Ως συνέπεια και ο ρόλος του φαρμακοποιού γίνεται ακόμα πιο σημαντικός και αυξάνει η ευθύνη του σχετικά με την ενημέρωση για τη σωστή χρήση αυτών των μηχανημάτων. Πλήθος εξειδικευμένα προϊόντα φροντίδας υγείας, συμπληρώματα διατροφής, τα ομοιοπαθητικά, η βοτανοθεραπευτική και οι εναλλακτικές θεραπείες επιβάλλουν εξειδικευμένη γνώση, ενώ όχι σπάνια παρουσιάζεται η ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη σε ασθενείς.

Υπάρχει ένας βαθμός επικινδυνότητας που περιοδικά αυξάνεται. Εκτός από τον κίνδυνο των κακοποιών υπάρχει και αυτός των εξαρτημένων ατόμων τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες γίνονται επικίνδυνα. Οι φαρμακοποιοί είναι αυτοί που περισσότερο από όλους ζουν το δράμα των ανθρώπων αυτών που τους αντιμετωπίζουν ως ασθενείς. Έχουν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά φαρμακοποιών που δέχθηκαν επιθέσεις την προηγούμενη χρονιά και αναφέρομαι μόνο σε όσα γνωστοποιήθηκαν. Χρειαζόμαστε περισσότερη προστασία με περιπολίες από την αστυνομία στην περιοχή των διανυκτερευόντων φαρμακείων.

Αυτό είναι μύθος. Πρέπει να ξεχωρίσουμε την υψηλή δαπάνη για τα φάρμακα από την κατανάλωση πολλών φαρμάκων. Την δαπάνη επηρεάζουν μια σειρά παράγοντες και κυρίως η υποκατάσταση φθηνών φαρμάκων από ακριβότερα. Η μέση κατανάλωση φαρμάκων στην Ελλάδα είναι σε αριθμό κουτιών (και όχι χρημάτων που διατίθενται για αυτά) λίγο μικρότερη από το μέσο όρο της Ευρώπης. Η απλούστευση και η γενίκευση περί πολυφαρμακίας βοηθάει στην προπαγάνδα που λειτουργεί άστοχα προκειμένου να μειωθεί η φαρμακευτική δαπάνη. Εθελοτυφλούν όσοι δεν βλέπουν την ανάγκη άμεσων διορθωτικών αλλαγών στην φαρμακευτική περίθαλψη όπως η πλήρης μηχανογράφηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων και ο κεντρικός έλεγχος της συνταγογράφισης των γιατρών που θα φέρουν αποτέλεσμα.

Η απάντηση απαιτεί ολόκληρη φαρμακοοικονομική ανάλυση αλλά με απλά λόγια θα προσπαθήσω να τη σκιαγραφήσω. Η συμμετοχή των ασφαλισμένων είναι πράγματι μέσο περιορισμού της δαπάνης για τα φάρμακα από τα ασφαλιστικά ταμεία. Βρίσκεται όμως σε συσχέτιση με το ποσοστό συμμετοχής των ασφαλίστρων στους κλάδους υγείας των ταμείων. Γίνεται πιο δίκαιο όταν υπάρχει μεγαλύτερη κλιμάκωση και συνδέεται με συγκεκριμένες κατηγορίες θεραπειών. Επίσης πρέπει να συνοδεύεται από τον διαχωρισμό σε ΜΥΣΥΦΑ (μη υποχρεωτικώς συνταγογραφούμενα φάρμακα) και υποχρεωτικώς συνταγογραφούμενα φάρμακα. Πιστεύουμε πάντως σε γενικές γραμμές ότι η συμμετοχή των ασφαλισμένων στην αγορά των φαρμάκων τους δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να είναι αυξανόμενη.

Οι τιμές είναι όντως οι πιο χαμηλές στην Ευρώπη πράγμα που οφείλεται στον τρόπο κοστολόγησής τους που δεν είναι σύμφωνος με την σχετική Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι ανατιμήσεις είναι περιορισμένες σε σχέση με τον όγκο των κυκλοφορούντων φαρμάκων. Αν μιλήσουμε γι αυτές θα πρέπει να δούμε και τις υποτιμήσεις όπως γίνονται αναλογικά ώστε το τελικό αποτέλεσμα να μην επηρεάζει τους εθνικούς οικονομικούς δείκτες. Το ερώτημα έχει νόημα αν μιλήσουμε για τις τιμές των νέων καινοτόμων φαρμάκων που είναι όντως ακριβά. Εκεί τη μεγαλύτερη σημασία έχει ο λόγος κόστους – αποτελεσματικότητας.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματα της φαρμακευτικής περίθαλψης με τα λεγόμενα γενόσημα που είναι αντίγραφα πρωτότυπων καθιερωμένων φαρμάκων, σαφώς πιο φθηνά. Τα καινούργια φάρμακα όμως δεν είναι δυνατόν να αντιγραφούν ως γενόσημα με συνέπεια να υπάρχει τεράστια έλλειψη σε φάρμακα για το AIDS στην Νότια Αφρική όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Αφρικής. Το θέμα έχει παγκόσμια σημασία αφού σύντομα θα προστεθούν κι άλλες κατηγορίες φαρμάκων (τροπικών ασθενειών, αντινεοπλασματικά) και γεννώνται πλείστα ερωτήματα για την εφαρμογή διεθνών κανόνων πατέντας, επιβολής εμπάργκο κ.λ.π. Μιλάμε για λαούς με εισόδημα 1$ τη μέρα με ποσοστά φορέων AIDS μέχρι 50%, με ενδημική τη μαλάρια και με άλλες λοιμώδεις ασθένειες ανά πάσα στιγμή παρούσες. Στις αναπτυγμένες χώρες παρά την επιβάρυνση των ταμείων και των κρατών δεν τόλμησε κανείς να αποτρέψει την είσοδο των καινοτόμων φαρμάκων. Οι έρευνες όμως κόστους– αποτελεσματικότητας είναι συνεχείς.

Δυστυχώς, παρά τις κορώνες, οι μελέτες των τρόπων συνταγογράφησης είναι για την Ελλάδα “γράμμα κενό”. Μόνο με την μηχανοργάνωση και δικτύωση των ασφαλιστικών ταμείων μπορεί να εξαχθούν σοβαρά συμπεράσματα. Πάντως αν η θετική απάντηση ικανοποιεί το δημόσιο αίσθημα, όπως μερίδα του τύπου το εκφράζει, ναι, ενδεχομένως υπάρχουν και γιατροί που χρηματίζονται από τη συνταγογράφηση φαρμάκων, και κατευθυνόμενη συνταγογραφία υπάρχει και όλα τα αγριολούλουδα του αγρού φύονται αφού το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει τόσο πολύ υψηλές δαπάνες για διαφήμιση και promotion. Αφού κανείς δε νοιάζεται για την ανάπτυξη και έρευνα (R + D) στην Ελλάδα, οι Έλληνες παραγωγοί φαρμάκων και τα εδώ υποκαταστήματα των πολυεθνικών κερδοφορούν από την διακίνηση των φαρμάκων. Εμείς τα φαινόμενα αυτά τα καταγγείλαμε επανειλημμένα αφού αποτελούν στρέβλωση της φαρμακευτικής αγοράς και ενδυναμώνουν τα φερόμενα μεταξύ μας αντιτιθέμενα συμφέροντα.

Ανταγωνισμός υφίσταται και είναι θεμιτός. Στο επίπεδο διαμόρφωσης καλύτερης τιμής, ποιότητας αλλά και αποτελεσματικότητας. Υπάρχει κώδικας που πρέπει να ακολουθείται από τις εταιρείες. Τα όρια όμως του marketing και της διαφήμισης παρ’ όλες τις αυστηρές διατάξεις αφήνουν περιθώρια μεταξύ τους, αθέμιτου ανταγωνισμού όπως εξήγησα και πιο πάνω.

Οι αιτίες των ελλείψεων είναι πολλές. Στα γνωστά από παλαιότερα κενά του συστήματος εφοδιασμού προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια τα προβλήματα των ίδιων των εταιρειών, οι αργοί και κακοί ελεγκτικοί μηχανισμοί της πολιτείας, καθώς και οι παράλληλες εξαγωγές που διόγκωσαν το πρόβλημα. Κοινή συνισταμένη όλων αυτών είναι η εφαρμογή άστοχων πολιτικών για τη φαρμακευτική περίθαλψη. Το θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, αφορά όλη την Ελλάδα και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος έχει πολλές φορές ζητήσει να καταθέσει τεκμηριωμένες προτάσεις για την επίλυσή του.

Το βασικό κίνητρο είναι ο ανταγωνισμός. Η έρευνα χρηματοδοτείται για να αποφέρει κέρδη που μέρος τους θα επενδυθεί πάλι στην έρευνα, και ούτω καθεξής. Η έρευνα και ανάπτυξη (R+D) είναι η μηχανή που κινεί τη φαρμακοβιομηχανία. Είναι αδύνατο να φαντασθεί κανείς μια τέτοια μονάδα χωρίς (R+D). Σ’ ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν θα μπορούσε να σταθεί χωρίς κέρδη. Ίσως στην χώρα της ουτοπίας. Εκτός κι αν μη κερδοσκοπικοί φορείς νοούνται όλοι αυτοί που επιδοτούνται από το κράτος δηλαδή τους φορολογούμενους. Για παράδειγμα οι θυγατρικές εταιρείες του Ε.Ο.Φ. που επί σειρά ετών παρουσιάζουν παθητικό εκατομμυρίων, έχουν σχεδόν μηδενική παρέμβαση στην φαρμακευτική αγορά και κανείς δεν τολμά να τις κλείσει για να μην χάσουν τους μισθούς τους τα διοικητικά συμβούλια και τις θέσεις τους οι υπάλληλοι…

Η μεγάλη φαρμακευτική έκθεση-συνέδριο “PHARMA-POINT”, είναι η παρουσίαση της δυναμικής όλων των δραστηριοτήτων και εφαρμογών της φαρμακευτικής στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό γεγονός να παρουσιάζεται εδώ στην Θεσσαλονίκη διότι συμβάλλει στον αγώνα της χώρας μας και της πόλης μας να κάνει δυναμική την παρουσία της σ’ ένα ιδιαίτερα σκληρό διεθνές περιβάλλον που αφορά τα φάρμακα. Εμείς θέλουμε την πόλη μας σταυροδρόμι συνάντησης νοοτροπιών, οικονομιών, πολιτισμών. Η Ε.Ε., τα Βαλκάνια και ο αραβικός κόσμος σαν αντιλήψεις είναι εδώ στο Pharma Point γι αυτό στις ομιλίες και στα στρογγυλά τραπέζια υπάρχει πάντα μεγάλο ενδιαφέρον από υψηλούς παράγοντες πολιτικής και οικονομίας. Δεν είναι υπερβολή ότι ο κοινωνικός ρόλος του φαρμακοποιού γίνεται σημείο συζήτησης υψηλού επιπέδου και φυσικά η φαρμακευτική αγορά αντιδρά ανάλογα.